آسیبشناسی بلوغ نوجوانان
والدین نگران و نوجوانان سربه هوا!
وقتی دلتان هوای گذشتهها
را میکند، شاید ورق زدن آلبوم عکسهای قدیمی خالی از لطف نباشد. به خصوص که
عکسهای خردسالی و کودکی فرزند نوجوانتان هم لابهلای آن عکسها باشد. ممکن است
با خود بگویید: چه زود گذشت! چطور پسر کوچولوی من اینقدر بزرگ شد و یا عروسک
توی این عکس واقعاً دختر منه؟
این پرسشها تنها گوشهای از سؤالاتی است که ذهن هر پدر و مادری را به خود
مشغول میکند. والدینی که هنوز به این باور نرسیدهاند که فرزندانشان بزرگ
شدهاند و به زودی دوران نوجوانی را پشت سر میگذارند و باید برای آینده کاری و
خانوادگی خود تصمیمگیری کنند. بنابراین آنها همچنان پابهپای فرزندانشان حرکت
میکنند، اما در این میان واکنش نوجوانی که در اوج بلوغ جسمی و روحی قرار دارد،
چگونه خواهد بود؟ آیا او هنوز هم میخواهد زیر ذرهبین پدر و مادر و حتی دیگر
بزرگترهایش گام بردارد؟ مسلماً پاسخ او یک نه محکم و قوی است. او اکنون دوره
کودکیاش را رها کرده است و وارد مرحله جدیدی از زندگیاش شده است. نوجوان
میخواهد نشان دهد که اکنون میتواند مانند هر فرد مستقل دیگری در جامعه رفت و
آمد کند، ولی برخی از والدین این حس فرزندشان را نادیده میگیرند و تنها به
محدودیتهای او میافزایند. در حقیقت پدر و مادرها میدانند که دختر یا پسرشان
در دوره غلبه احساسات، یعنی بلوغ به سر میبرد و با توجه به تجارب و نگرانیهای
خود او را بیشتر تحت کنترل میگیرند. اما این سختگیریها را نوجوانی که
میخواهد استقلال و بزرگیاش را به همگان ثابت کند، درک نمینماید. او با سرکشی
و لجبازی و حتی گاهی خشونت به رفتارهای دلسوزانه والدینش عکسالعمل نشان میدهد
و این جا است که مشکلات شروع میشود. او از خانوادهاش دور میشود و به دوستانش
پناه میبرد و گاه آیندهای عجیب و خطرناک را برای خود و خانوادهاش رقم
میزند.
افزایش افت تحصیلی یکی دیگر از مسائلی است که بیشتر نوجوانان به خصوص با تغییر
مقطع تحصیلی با آن مواجه میشوند. فعالیتهای جدید در سن بلوغ مانند توجه به
جنس مخالف، استفاده بیشتر و متنوعتر از ابزارهای ارتباط جمعی و افزایش تمایل
به بودن در میان جمع همسالان و انجام کارهای گروهی، موجب کاهش نمرات دانش
آموزان در این سنین میشود. از طرف دیگر تنشهایی که در منزل بین والدین و
نوجوانان بوجود میآید، به علتهای افت تحصیلی آنها میافزاید. همچنین از
آنجایی که توانایی شناخت و تفکر فرزندان روز به روز بیشتر میشود، اگر روابط
گرم و صمیمی بین پدر و مادرها وجود نداشته باشد، آن را کاملاً حس میکنند و این
مسئله از میزان توجه و تمرکزشان در مباحث تحصیلی میکاهد. با در نظر گرفتن
موارد گفته شده، ارتباط متقابل بین نوجوانان و معلمان شاید بتواند کمی از این
افت را جبران کند. با کشف استعداد و تواناییهای مختلف دانشآموزان و افزایش
انگیزههای آنها در رسیدن به مدارج علمی بالا میتوان از به هدر رفتن بخش
بزرگی از سرمایههای کشور جلوگیری کرد. البته والدین هم باید همگام با سیستم
آموزشی حرکت کنند و با بیشتر نمودن آگاهیهای خود در زمینه رفتار با نوجوانان،
فرزند خود را به شیوهای صحیح راهنمایی و پشتیبانی کنند. وقتی فرزندان متناسب
با استعدادها و تواناییهایشان و با آزادی بیشتر در جامعه به فعالیت بپردازند،
انگیزههایشان تقویت مییابد. اگرچه گاهی با افت و خیزهایی نیز مواجه میشوند،
اما نظارت نامحسوس والدین در لحظات بحرانی نقش پررنگ خود را ایفا خواهد کرد.
بنابراین دادن آزادی بیشتر به معنای رها کردن نوجوانان نیست.
با نگاهی به کتاب: یک
آسمان امید، مهتاب قاسمیان
از تولیدات: موسسه خدمت مشاورهای جوانان، پژوهشهای اجتماعی آستان قدس
شریک زندگی مناسب مردان
کدام است؟
برخی میگویند بنای ازدواج در بهشت گذاشته شده و ما در این دنیا تنها منتظریم تا
فرد مورد نظر به زندگیمان وارد شود. اما آیا ممکن است شخصی که بیشتر از همه
متناسب ماست، قبل از ما به دنیا بیاید؟ آیا هنگامی که مردی با خانمی بزرگتر از
خودش آشنا میشود، ازدواج با وی صحیح است؟ این سوال فکر مردان زیادی را به خود
درگیر کرده است.
بسیاری از مردان تحتتاثیر قوانین نانوشته اجتماعی ترجیح میدهند چنین
ازدواجهایی نداشته باشند. البته تا حدی هم حق دارند. زنان در مقایسه با مردان
زودتر به بلوغ میرسند. علاوه براین، سن عامل تعیینکنندهای در کسب تجربه است.
هر مردی هر چه قدر هم سخت و سرد به نظر برسد، باز هم خواستار همسری است که از
او مراقبت کند و او را دوست داشته باشد؛ تقریبا به همان شیوهای که مادرش پیش
از این عمل میکرد.
بیشتر مردان براین باورند که با انتخاب همسری جوانتر، شانس بیشتری برای درک
متقابل احساسات و نیازهای یکدیگر دارند. همچنین، بیشتر مردان فکر میکنند
همسری جوانتر، فرزندانی سالمتر به دنیا خواهد آورد. البته باید به این افراد
گفت که عاملی که بسیار مهمتر از جوان بودن مادر است سالم بودن ژنهاست. علاوه
بر این، مردان امروزی درک بهتری از زنان همسن و یا کمی بزرگتر از خود دارند.
این در حالی است که شانس آنها برای درک زنان کوچکتر در مقایسه با گروه قبلی
بسیار کاهش مییابد. عدم درک متقابل نیز وقتی خطرناکتر میشود که منجر به بروز
ناهماهنگی در خانواده گردد.
از دیگر سو، اگر نگاهی به اوضاع زنان جوانتر بیندازیم متوجه میشویم که آنها
نسبت به حالات و رویکردهای همسر خود حساسترند. احترام بیشتری برای همسر خود
قائلند و سعی میکنند تا حد امکان به وی کمک کنند. در عمل، آنها ستون زندگی
همسر خود میشوند. در مقابل، زنان بزرگتر به نوعی متکی به خود و مستقلاند اما
باز هم مانند مردان در امور زندگی مداخله نمیکنند. نتیجه چنین وضعیتی میتواند
موجب بروز بحثها و تنشهای غیرضروری در زندگی همسران باشد.
در برخی جوامع مانند هند این باور غلط وجود دارد که اگر دختری شایسته باشد حتما
در سنین پائین موقعیت ازدواج پیدا خواهد کرد. اینها باورهایی است که باید
دوباره و دوباره درباره آنها اندیشید.
زوجهای موفق بسیاری هستند که سن خانم بیشتر از سن آقاست و زندگی بسیار شاد و
موفقی را سپری میکنند. همه چیز به عشق میان زن و مرد باز میگردد. سن تنها یک
عدد است.
مردی که با ربودن یک
دختر 17 ساله در شهریار و انتقال او به جاده ساوه، وی را مورد آزار و اذیت قرار
داده بود، دستگیر شد.
به گزارش جامجم، چندی پیش دختری هفده ساله با حضور در کلانتری16 اندیشه از مردی به
اتهام آدمربایی و آزار و اذیت شکایت کرد.
شاکی گفت: در راه مدرسه مردی برایم ایجاد مزاحمت میکرد. ابتدا توجهی به این
مزاحمتها نداشتم تا این که مرد جوان یک روز راهم را در خیابان سد کرد و با ادعای
این که به من علاقه دارد، پیشنهاد دوستی داد که نپذیرفتم و از او خواستم مزاحم من
نشود، اما بیفایده بود.
وی اضافه کرد: مزاحمتهای مرد جوان ادامه داشت تا اینکه یک روز پس از خارج شدن از
خانه راهم را سد کرد و با زور و تهدید چاقو مرا به درون خودرویش انداخت و از
شهریار به سمت جاده ساوه حرکت کرد. او مرا به بیابانهای اطراف برد سپس مورد آزار و
اذیت قرار داد و تهدید کرد اگر موضوع را با خانوادهام در میان بگذارم یا از او
شکایت کنم، به من آسیب میرساند و اعضای خانوادهام را خواهد کشت.
شاکی یادآور شد: از ترس در این باره سکوت کردم. پس از بازگشت به خانه به دروغ گفتم
که با دختری در خیابان دعوا کرده و کتک خوردهام. از آن به بعد مزاحمتهای مرد
آزارگر ادامه پیدا کرد و از ترس این که خانوادهام دچار مشکل نشوند بناچار تن به
خواستههای شیطانی او میدادم. در ادامه وقتی مرد آزارگر با سد کردن راه خواهرم در
خیابان او را تهدید به ربودن و آزار و اذیت کرد، تصمیم گرفتم از متهم شکایت کنم.
در پی این شکایت و تشکیل پروندهای در دادسرای شهریار، تحقیقات گسترده پلیس در این
ارتباط آغاز شد تا این که دو روز پیش متهم دستگیر شد.
مرد جوان در بازجویی مقدماتی به تهدید به قتل دختر جوان و خانوادهاش و مزاحمت
خیابانی برای شاکی و خواهرش اعتراف، اما درباره آزار و اذیت شاکی سکوت کرد.
بنابراین گزارش ، متهم با قرار قانونی روانه زندان شد. تحقیقات تکمیلی از وی ادامه
دارد.
سوال: اگر شخصی چند غسل واجب به ذمّه داشته باشد؛ آیا انجام یک غسل به نیّت یکی از آن ها، کفایت از بقیه غسل ها می کند؟
امام خمینی (ره):
می تواند به نیّت همه آن ها یک غسل به جا آورد ولی اگر در میان آن ها غسل جنابت باشد و فقط همان (جنابت) را نیّت نماید کفایت از سایر غسل ها می کند.
(تحریرالوسیله، 1408هـ ق، ج1، ص 44، م 22
العروة الوثقی، ج1، ص 220 و 221 م 15)
آیت الله اراکی (ره):
می تواند به نیّت همه آن ها یک غسل به جا آورد ولی اگر نیّت یکی از آن ها را بکند در غیر غسل جنابت، بنابر اقوی کفایت از سایر غسل ها نمی کند.
(العروة الوثقی، ج1، ص 221، م 15، پاورقی1
زبدة البیان، 1373، ص44، م 7)
آیت الله بهجت (ره):
کفایت می کند.
(وسیلة النجاة 1423 هـ ق، ج1، ص 65، با استفاده از م 221 (22)
استفتائات، ج1، ص 213 و 214، با استفاده ا زس 753 و 754)
آیت الله تبریزی (ره):
کفایت می کند.
(منهاج الصالحین، 1426هـ ق، ج 1، ص 58، م 211
توضیح المسائل، 1383 ، ص 62، م 395)
آیت الله خامنه ای (دام ظلّه):
اگر به نیّت همه آن ها یک غسل به جا آورد کفایت می کند و اگر در بین آن ها غسل جنابت باشد و به نیّت آن غسل کند، از بقیه غسل ها هم کفایت می کند اگر چه احتیاط این است که همه آن ها را نیّت نماید.
(اجویة الاستفتائات، 1384 ص 38، س 187
آیت الله خوئی (ره):
کفایت می کند.
(منهاج الصالحین، 1410هـ ق، ج1، ص 54 م 211 و ص 38، م 141
العروة الوثقی، ج1، ص 209، م 15)
آیت الله سیستانی (دام ظلّه):
بسمه تعالی. ج- کفایت می کند.
(استفتائات موجود در واحد پاسخ به سوالات)
آیت الله شبیری زنجانی (دام ظلّه):
کفایت می کند.
(توضیح المسائل، 1384، ج1، ص 93، م 395
المسائل الشرعیه 1428 هـ ق، ص 88، م 395)
آیت الله صافی گلپایگانی (دام ظلّه):
می تواند به نیّت همه آن ها یک غسل به جا آورد ولی اگر در بین آن ها غسل جنابت باشد، به قصد آن غسل کند، غسل های دیگر ساقط می شود و اگر در بین آن ها غسل جنابت نباشد، در کفایت آن از غسل های دیگر مشکل است. (یعنی: مقلّد در این مسأله می تواند به فتوای مجتهد دیگر با رعایت الاعلم فالاعلم رجوع کند.)
(توضیح المسائل، 1385، ص 79، م 395
هدایة العباد، 1416 هـ ق، ج1 ص 36، م 212)
آیت الله فاضل لنکرانی (ره):
کفایت می کند.
(العروة الوثقی مع تعلیقات، 1422 هـ ق، ج1، ص 200، م 15)
آیت الله گلپایگانی (ره):
می تواند به نیّت همه آن ها یک غسل به جا آورد ولی اگر در بین آن ها غسل جنابت باشد، به قصد آن غسل کند، غسل های دیگر ساقط می شود و اگر در بین آن ها غسل جنابت نباشد، در کفایت آن از غسل های دیگر مشکل است. (یعنی: مقلّد در این مساله می تواند به فتوای مجتهد دیگر با رعایت الاعلم فالاعلم رجوع کند.)
(توضیح المسائل، 1414 هـ ق، ص 66 م 395
هدایة العباد، 1413هـ ق، ج1، ص 44، م 212)
آیت الله مکارم شیرازی (دام ظلّه):
آری کفایت می کند.
(استفتائات موجود در واحد پاسخ به سوالات)
آیت الله نوری همدانی (دام ظلّه):
اگر در بین آن ها غسل جنابت باشد و به قصد آن غسل کند غسل های دیگر ساقط می شود اما اگر غیر جنابت را نیّت کند کفایت از سایر غسل ها نمی کند.
(توضیح المسائل، 1386، ص 66، م 390
التعلیقات علی کتاب العروة الوثقی، ص 63)
آیت الله وحید خراسانی (دام ظلّه):
کفایت می کند.
(توضیح المسائل، 1383، ص 260، م 395
منهاج الصالحین، 1386، ج2، ص 63 م 211)
اما در این میان، بسیاری از والدین، نگران زیاد صحبت کردن کودکانشان هستند، در حالی که زبان به عنوان یکی از عوامل رشد شناختی کودکان محسوب میشود. میتوان از این واکنش رفتاری، نقطه قوتی برای رشد مهارتهای ارتباطی کودک به وجود آورد.
صدیقه بزازان، کارشناس ارشد روانشناسی در گفتوگو با جامجم میگوید: یکی از اصول تشخیص کودکان باهوش، تسلط سریعتر بر تکلم است، یعنی رشد شناختی بچههایی که دیرتر از سه تا 3.5 سالگی صحبت میکنند، با تاخیر صورت میگیرد، اما زیاد صحبت کردن کودکان، در بسیاری موارد نیز با هدف جلب توجه والدین قابل بررسی است.
حرف زدن کودک، نشانه هوشیاری
روان شناسان کودک تاکید میکنند پرورش توان حرف زدن در سنین پایین، بر مهارتهای رفتاری یا توانایی گفتاری و شنیداری و تقویت حس کنجکاوی کودک تاثیر میگذارد.
بر این اساس بهتر است که والدین هنگام حرف زدن کودک، دست بزنند یا به طریق دیگری شادی خود را نسبت به توانایی که در او در حال شکلگیری است، نشان دهند. به بیان دیگر هر چقدر کودکی زودتر به حرف بیفتد در پرورش استعدادهای شناختی و ارتباطیاش سریعتر رشد خواهد کرد.
بزازان با اشاره به این که وقتی کودکتان را به حرف زدن تشویق میکنید، او را به استفاده از استعداد طبیعی شنیدن نیز ترغیب میکنید، میافزاید: یکی از نشانههای ارزیابی کودکان باهوش، توانایی آنها در تکلم است، چراکه دیر حرف زدن کودکان یعنی صحبت کردن آنها پس از سه تا 3.5 سالگی، رشد مهارتهای ارتباطی و شناختی کودک را با تاخیر مواجه میکند.
به گفته وی، روانشناسان کنجکاوی را نیز یکی از اصلیترین دلایل پرحرفی بچهها تلقی میکنند؛ حس کنجکاوی کودکانهای که از سوی والدین گاه مورد بیتوجهی قرار میگیرد.
به من توجه کن!
شاید تاکنون بارها توجه کرده باشید زمانی که مادران با تلفن به مدت طولانی صحبت میکنند یا در جمعی مشغول صحبت هستند و از کودکشان غافل میشوند، کودک با صحبت کردن طولانی یا پرسشهای مکرر سعی میکند که توجه مادر را به خود جلب کند. روانشناسان ریشه این نوع واکنشهای رفتاری کودک را جلب توجه والدین میدانند.
بزازان با تاکید بر این که گاهی ترس کودکان نیز به زیاد صحبت کردن آنها منجر میشود، میافزاید: این اتفاق بویژه در سنین پایین و برای کودکانی که شبها از تنها خوابیدن در اتاق خود میترسند، اتفاق میافتد. چنین کودکانی از والدینشان میخواهند که کنار آنها بمانند تا با آنها صحبت کنند. حسادت نیز بخصوص پس از به دنیا آمدن فرزند جدید در خانواده، برای کودکان بالای سه سال، میتواند عاملی برای زیاد صحبت کردن و جلب توجه والدین محسوب شود.
این روانشناس تاکید میکند: در بسیاری موارد، زیاد حرف زدن حتی در بزرگسالان نیز وسیلهای برای پوشش پریشان احوالی روحی یا نگرانیهای درونی است. اگر والدین به فرزندشان به اندازه کافی توجه کنند و برایش به طور اختصاصی وقت بگذارند، اما باز هم فرزندشان به طور غیرعادی صحبت کند، باید به دنبال ریشههای روانی قضیه بگردند. نباید فراموش کرد که گاهی نیز کم حرف زدن کودکان میتواند نشانهای از بروز افسردگی در آنها باشد.
برای کودک وقت بگذارید
آنچه والدین یا پرستاران کودک باید توجه داشته باشند این است که روزانه به مدت یک ساعت، زمانی را به کودک اختصاص بدهند و در آن زمان، کودک را در انتخاب نوع بازی یا سرگرمی دلخواهش آزاد بگذارند، با کودک نقاشی کنند، کتاب بخوانند، بازی کنند، کارتون ببینند یا به پارک بروند.
بزازان با تاکید بر فراهم کردن فرصتی برای بروز خلاقیت کودکان طی بازیهای روزانه میگوید: اختصاص زمانی حدود یک ساعت در روز برای کودک، نهتنها باعث میشود که او احساس کند که مورد توجه است، بلکه نیاز او برای بروز کنجکاوی از طریق بازی، نقاشی و قصهگویی مرتفع میشود.
همچنین از لحاظ عاطفی به والدیناش نزدیکتر و از نظر شناختی غنیتر میشود و به رشد خلاقیت و تکامل اجتماعیاش کمک میشود.
نتیجه بررسیهای روانشناسان و تجربیات شخصی بیشتر والدین نشان داده است که انگیزه برای صحبت کردن زیاد کودکان با هدف جلب توجه، زمانی که پدر و مادرها به طور اختصاصی زمانی را برای بازی یا سرگرمی آنها اختصاص دادهاند، به حداقل رسیده است؛ یعنی اختصاص چنین زمانی، فرصتی را فراهم میکند تا به بسیاری از پرسشهای کودک، پاسخهای منطبق با سطح درکش داده شود.
به گفته بزازان، اگر والدین چنین زمانی را هر روز به فرزندشان اختصاص دهند، میتوانند بدون نگرانی به پرسش های کودکانه آنها پاسخ دهند و فرصتی را برای ایجاد حس عاطفی مطلوب از طریق صحبت کردن با فرزندشان فراهم کنند.